November 26, 2009

Fase 2: De pioniers komen

We hebben een week lang kantoor gehouden op het terrein en gesprekken gevoerd met geinteresseerden. We verleiden partijen om te pionieren op het terrein en iets te organiseren. Er melden zich omwonenden die vooral nieuwsgierig zijn, kinderen op crossfietsen, kunstenaars op zoek naar ruimte, mensen met een bijzonder object in de aanbieding (zoals een Oost Duitse restauratiewagon). Een kunstenaar wil een grote fietscrossbaan bouwen. De Horeca Vakschool wil moestuinieren in de biologieles. Ook Basta wil tuinieren en met de oogst koken voor ouderen uit de buurt. De sportschool Life Line wil openbare Zumba lessen organiseren voor grote groepen mensen. Een stuntschool wil een freerunnersbaan bouwen.

Publicatie in PWS Nieuws

Voorbeeld van een collectieve moestuin

Buiten koken, de Volksbouwkeuken van Elmo Vermijs

Samen koken en eten. Het tijdelijke Vrijdag Visdag restaurant van de Sunday Adventure Club.

refentiebeeld: samen bouwen aan compost en kweekbakken

Refentiebeeld: de vierkante meter tuin. precies groot genoeg voor de voedselproductie van 1 persoon.

August 29, 2009

NU HIER

NU HIER

projectvoorstel tijdelijk gebruik palace-locatie

door Ester van de Wiel en Gerda Zijstra, juni 2009

HET TUSSEN

Een gebied vóór het ontwikkeld is, functioneert goed. Een gebied nadat het ontwikkeld is, functioneert goed. De leegstand, verloedering, verpaupering, vervuiling vinden plaats in de daar tussen liggende tijdspanne. Deze periode kan ook ingezet worden als een laboratoriumfase waarbij nog niet alles vaststaat. Waar vanuit onderzoek nieuwe initiatieven zich kunnen ontwikkelen en nestelen. De overgangsfase kan zelfs gezien worden als een methode om gebieden marktconform om te vormen.

TYPOLOGIE VAN DE TIJDELIJKHEID

In bouwprocessen ontstaan tussentijden, periodes waarin de oude situatie verdwenen is en de grond wacht op een nieuwe invulling. Deze wachtgronden kunnen ingezet worden voor publiek gebruik. Zo wordt bouwgrond, zij het tijdelijk, herwonnen als openbare ruimte. Bij complexe projecten kan dit een aanzienlijke periode betreffen. Zo wacht het braakliggende terrein aan de voet van de Willemsbrug al meer dan 15 jaar op een nieuwe toekomst.

Rotterdam heeft al enige ervaring opgedaan met het inzetten van braakliggende terreinen als speelruimte. We stellen voor deze ruimte in te zetten voor het uitvoeren van experimenten. Er kan en mag meer als het tijdelijk is. Tijdelijke beschikbare ruimte kan zo een aanjager voor vernieuwing zijn. Een woningbouwcorporatie kan zelf experimenten uitvoeren maar ook andere partijen uitnodigen. Ze kunnen “witte plekken uitdelen aan bewoners, collectieven, organisaties, bedrijven, creatieven met als uitdaging een publieke proeflocatie in te vullen.

Een cursus tuinieren met gewassen die dankzij klimaatverandering hier nu goed gedijen, een vereniging die de wijk in wil, een autarkisch huis met een publiek programma. Een mooi voorbeeld van het benutten van de tussentijd in een bouwproces, van een wachtgrond is het project van Peter Hopman die met de oude letters van het centraal station de tekst traan laten vormde. Door met sensitiviteit te reageren op veranderingen ontstaat zachtheid in de openbare ruimte.

Deze periode zou een eigen esthetiek van het tijdelijke moeten krijgen, een eigen typologie die past bij een stad in ontwikkeling en waardoor de wachtgronden herkenbaar zijn als collectieve openbare ruimte.

ONTWIKKELEN DOOR TE DOEN

Na de start van het project gaan de hekken open en gaan we beginnen. We willen ontwikkelen door te doen. De grote kracht van tijdelijke projecten is dat er over het algemeen veel minder weerstand is tegen bijzondere, onbekende vormen van gebruik, van nieuwe programmas. Daardoor zijn er kansen voor vernieuwing en voor het experiment. Wat werkt blijft! Wat niet werkt verdwijnt. De lessen die uit zon traject geleerd worden kunnen zeer bruikbaar zijn voor de verdere (definitieve) ontwikkeling van een gebied (zoals ook getoond wordt in het boek Urban Pioneers van Klaus Overmeyer). Bij de programmering van een terrein kun je experimenten selecteren op de bruikbaarheid bij de verdere ontwikkeling van de buurt.

BOTTOM UP ONDERNEMERSCHAP

We gaan zoeken naar potentiële gebruikers in de buurt en gaan goed naar ze luisteren. Zij zullen het programma bepalen en grotendeels organiseren. Hun ondernemerschap zal de drijvende kracht zijn. We gaan geen moestuin maken als er geen groep mensen te vinden is die dat wil, want dan zal het ook nooit wat worden. De ontwerpers kunnen luiken open zetten door voorbeelden te tonen, ze kunnen bijzondere combinaties van partijen zoeken en tools ontwikkelen. Ze kunnen een goed ontworpen structuur bieden met ruimte om te ondernemen zonder verlies van visuele kwaliteit.

What we finally seek to do

is to create an environment

that works so well

we can run wild in it ...

John Cage

VERPLAATSBAARHEID

Het lijkt erg aantrekkelijk om een pakket van elementen en tools te ontwikkelen die op elk moment verplaatst kan worden. Zo kan er een karavaan langs plekken trekken die een tijdelijk programma kunnen herbergen. Voor de verschillende elementen zal overwogen worden of het zinvol om ze eenvoudig verplaatsbaar te maken. Gaan de bomen in bakken of moeten ze omkuilbaar zijn? Moet een moestuin in zijn geheel verplaatsbaar zijn? Haal je drinkwater uit flessen of leg je toch een waterleiding aan? Deze overwegingen hangen o.a. af van de verwachte minimale duur van het project.

UNPLUGGED

We willen onderzoeken of het zinvol en haalbaar is de basisinfrastructuur die nodig is voor veel programmas zo veel mogelijk zelfvoorzienend te maken met kleinschalige systemen als composttoiletten, een eigen wateropvang, waterzuivering door een helofytenstelsel, koken op (bio?)gasflessen, verwarming met een tegelkachel, zonnecellen en een zonneboiler. Zo onstaat een unplugged systeem wat op elke denkbare plek snel in gebruik genomen kan worden. En dit zonder de gebruikelijke investeringen in de aanleg van het grid die met een korte gebruiksduur nooit kunnen renderen. Een soort “unplug and play” systeem dus. Zo kunnen we ook zonder sporen achter te laten weer vertrekken. Daarnaast is het bouwen van een kleinschalige unplugged uitvalsbasis natuurlijk een bijzonder aantrekkelijk experiment vanuit duurzaamheidsoverwegingen. Je zet een educatieve karavaan neer, op verschillende plekken midden in de stad, waar gebruikers kennis maken met deze alternatieve systemen.

VERENIGINGEN

De openbare ruimte in de stad kan meer zijn dan een plein, een speeltuin of een bank om een krant op te lezen. We geloven in de mogelijkheid van een openbare ruimte die echt in gebruik genomen wordt voor dat wat stedelingen graag doen: dansen, moestuinieren, sporten, koken, bouwen, musiceren. In een eerder gezamenlijk project, Sunday Adventure Club, hebben we ervaring opgedaan met het programmeren met clubs, verenigingen en andere collectieven: boot bouwen met de botenbouwclub, een hondentraningsveld met de hondenclub. Deze ervaringen waren zo hoopvol, dat we dat graag hier ook zouden willen inzetten. Verenigingen hebben al een organisatiestructuur waardoor collectief beheer en zorg voor een plek eenvoudiger te regelen is. Maar bovenal spreek je mensen aan op hun (gezamenlijke) liefhebberij, op dat wat ze het liefste doen.